I.
Czym jest spółka komandytowa?
Spółka komandytowa to jedna z dostępnych w Polsce form prowadzenia działalności gospodarczej. Przepisy regulujące jej funkcjonowanie zawiera Kodeks spółek handlowych. Jako, że jest spółką osobową muszą ją założyć co najmniej dwa podmioty – mogą to być osoby fizyczne, ale również podmioty zbiorowe takie jak np. inne spółki. Spółka komandytowa dysponuje zdolnością prawną, co znaczy, że może zawierać w swoim imieniu umowy, być stroną w postępowaniach sądowych czy być właścicielem praw i rzeczy, np. nieruchomości.
W spółce komandytowej występują dwie kategorie wspólników. Mamy więc komandytariuszy – wspólników, którzy w tradycyjnym układzie wprowadzają do spółki kapitał, ale nie biorą aktywnego udziału w prowadzeniu jej spraw. Nie reprezentują jej wobec kontrahentów i pełnią w spółce rolę inwestorów. Ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki jest ograniczona do sumy komandytowej ustalonej w umowie spółki, która zazwyczaj odpowiada wysokości wniesionego do spółki wkładu. Drugą kategorią wspólników są komplementariusze, stanowiący bardziej aktywny, zarządczy element w strukturze udziałowej spółki komandytowej. Są uprawnieni do reprezentowania spółki i prowadzenia jej spraw. Ich wkład finansowy w spółkę bywa stosunkowo mniejszy od tego, który wnoszą komandytariusze, ale za to – jako prowadzący jej sprawy – odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem osobistym.
Należy pamiętać jednak, że komandytariusze nie są całkowicie wyłączeni z procesu decyzyjnego w spółce komandytowej. Każda czynność, która wykracza poza zakres zwykłego zarządu, wymaga zgody komandytariusza. Komandytariusz może reprezentować spółkę jako pełnomocnik czy prokurent, ale musi ujawniać za każdym razem łączący go ze spółką stosunek, z którego wynika umocowania – w przeciwnym wypadku będzie odpowiadał za zaciągnięte zobowiązanie jak komplementariusz, to znaczy – całym swoim majątkiem osobistym.
II.
Po co zakładać spółkę komandytową?
Spółka komandytowa pozwala przedsiębiorcom ograniczyć częściowo swoją odpowiedzialność za długi spółki, co jest zazwyczaj właściwością spółek kapitałowych (spółek z o.o. i akcyjnych). Dotyczy to co prawda tylko części wspólników – komandytariuszy – ale pozwala na skonstruowanie umowy spółki w taki sposób, aby każdy z jej uczestników znalazł się w najbardziej korzystnej ze swojej perspektywy pozycji. Forma ta zezwala również na tworzenie struktur wzorowanych na tych spotykanych w spółkach kapitałowych np. powołanie ciała na kształt zarządu w postaci grupy komplementariuszy. W stosunku do spółek kapitałowych spółka komandytowa ma przewagę w postaci nie bycia objętą podatkiem CIT, a więc – nie bycia obciążoną podwójnym opodatkowaniem dochodów. Dla wielu przedsiębiorców istotnym czynnikiem tej formy prawnej jest również stosunkowo stały skład osobowy wspólników.
III.
Jak założyć spółkę komandytową?
Pierwszym krokiem procedury zakładania spółki komandytowej jest podjęcie między przyszłymi wspólnikami pewnych ustaleń. Pierwszym z nich jest wybór firmy spółki, a więc – w języku potocznym – jej nazwy. Przy jej tworzeniu wspólnicy muszą przestrzegać kilku reguł. Firma, oprócz ewentualnych innych określeń spółki, powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego z komplementariuszy, jeżeli natomiast komplementariuszem jest osoba prawna powinna być to jej firma (nazwa). Istotne, aby firma spółki nie zawierała nazwiska komandytariusza – w takim przypadku będzie on ponosił odpowiedzialność za zobowiązania spółki w takim zakresie, jakby był komplementariuszem, co de facto niweczy jeden z najważniejszych wyróżników tego typu spółki i korzyści z bycia w niej komandytariuszem.
Wspólnicy powinni również ustalić w jakiej wysokości i w jakiej formie będą wnoszone wkłady. Ich wielkość nie jest określona przez Kodeks spółek handlowych, więc mogą one wynosić nawet kilka złotych, jednak im większy wkład wspólników tym większa wiarygodność spółki w obrocie gospodarczym. Warto zaznaczyć, iż mogą one przyjąć formę zarówno pieniężną, jak i mogą stanowić aport, a więc przyjąć formę materialnych składników majątku, np. nieruchomości czy maszyn.
Wspólnicy mogą wybrać czy założyć spółkę komandytową w sposób tradycyjny bądź, za pośrednictwem Internetu. Aby skorzystać z tej drugiej możliwości konieczne jest, aby wszyscy wspólnicy posiadali konta w systemach ePUAP i e-KRS. Niestety, taki model nie daje tak szerokich możliwości dostosowania do potrzeb wspólnika postanowień spółki czy modyfikacji rozwiązań przyjętych kodeksowo jako domyślne. Z drugiej strony założenie spółki komandytowej przez Internet jest opcją szybszą i tańszą, wymagającą zawarcia umowy spółki oraz złożenia wniosku o jej rejestracje przez Internet. Polega to w znacznym stopniu na wypełnieniu przygotowanych formularzy za pośrednictwem dedykowanej platformy.
Jeżeli jednak wspólnicy chcą wprowadzić do spółki zapisy niestandardowe i w większym stopniu dostosować jej konstrukcję do swoich potrzeb, konieczne będzie skorzystanie z tradycyjnego sposobu. Wpierw przyszli komandytariusze i komplementariusze muszą udać się do notariusza w celu zawarcia umowy.
Obowiązkowo musi zostać w niej zawarte:
• wskazanie nazwy, czyli firmy spółki,
• określenie miejscowości, w której mieścić się będzie jej siedziba (dokładnego adresu nie tylko nie musimy, ale wręcz nie powinniśmy uwzględniać w akcie założycielskim czy umowie spółki – wtedy każda jego zmiana nie będzie się wiązać z wysokimi kosztami notarialnymi zmiany jej treści),
• opis przedmiotu działalności spółki z podaniem odpowiednich kodów PKD,
• czas trwania spółki, chyba że wspólnicy ustalą, że jest ona zakładana na czas nieokreślony (co jest najczęściej spotykaną sytuacją),
• oznaczenie wkładów wniesionych przez wspólników oraz ich wartości,
• oznaczenie kwotowo wysokości sumy komandytowej dla każdego z komandytariuszy.
Wspólnicy powinni też zdecydować, czy planują wprowadzić w spółce jakiekolwiek zasady, które będą odbiegać od rozwiązań kodeksowych. Jedną z kwestii, które warto uregulować w umowie sposób reprezentacji spółki odmienny od tego, które przewiduje KSH, można przykładowo pozbawić komplementariusza prawa do reprezentacji spółki, a przydzielić uprawnienia do prowadzenia jej spraw komandytariuszowi. Warto też w tym wczesnym stadium ustalić zasady rozliczeń ze wspólnikiem w przypadku, jeżeli któryś z założycieli postanowi wystąpić ze spółki. W umowie można też przesądzić, czy dopuszczalna będzie sprzedaż ogółu praw i obowiązków przez wspólnika osobie trzeciej. W miarę potrzeby możliwe jest też wprowadzenie postanowień, które pozwolą na wniesienie przez wspólników wkładu w postaci świadczenia pracy na rzecz spółki.
Po skutecznym zawarciu umowy do powstania spółki komandytowej konieczne jest jej zarejestrowanie w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z tego względu należy złożyć do odpowiedniego sądu rejestrowego wniosek o wpis naszej spółki do rejestru. Oprócz samego wniosku na formularzach do sądu trzeba złożyć też odpowiednie załączniki, takie jak:
• umowę spółki w formie aktu notarialnego,
• wykaz wspólników wraz z adresami zamieszkania i ewentualnymi adresami do doręczeń,
• lista wspólników uprawnionych do reprezentacji spółki z podpisami (jako potwierdzenie udzielenia przez nich zgody na powołanie ich do reprezentowania spółki),
• oświadczenie, czy spółka jest cudzoziemcem w rozumieniu ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców,
• dowód uiszczenia opłaty za rejestrację i ogłoszenie o rejestracji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – łącznie 600 złotych.
Konieczne będzie więc wypełnienie odpowiednich formularzy, których rodzaj i liczba mogą zależeć od tego jaki spółka ma przyjąć kształt. Proces rejestracji spółki komandytowej może trwać od tygodnia do kilku miesięcy, w zależności od szybkości pracy sądu rejestrowego właściwego do dokonania wpisu, dlatego, jeżeli chcemy zacząć działać w formie spółki komandytowej od określonego momentu w ciągu roku warto podjąć konieczne działania odpowiednio wcześnie. Numer NIP i REGON spółka otrzymuje automatycznie po zarejestrowaniu, ale warto pamiętać o dodatkowych czynnościach urzędowych, np. przesłaniu do urzędu skarbowego tak zwanych „danych uzupełniających” (wskazania podmiotu prowadzącego księgowość spółki, jeżeli będziemy zlecać to „na zewnętrz” spółki, podania numerów rachunków bankowych, przewidywanej liczby pracowników i miejsc prowadzenia działalności) czy zgłoszenia spółki jako płatnika podatku VAT. Musimy również pamiętać o zgłoszeniu w ZUS ewentualnych pracowników spółki.
IV.
Spółka komandytowa krok po kroku:
- Podjęcie przez wspólników podstawowych ustaleń dotyczących m.in. firmy, wysokości i formy wnoszonych wkładów.
- Ustalenie szczegółowych postanowień umowy spółki.
- Zawarcie umowy przed notariuszem lub w systemie S24.
- Złożenie wniosku KRS na formularzu wraz z załącznikami do sądu rejestrowego .
- Przesłanie danych uzupełniających do urzędu skarbowego (wniosek NIP-8).
- Zgłoszenie pracowników spółki do ZUS-u.